Haala Lafaa (Topography) Oromiyaa
Oromiyaa lafa bal’aa fi qaba. Haalli lafaa ishee lafa olka’aa fi lafa gadi aanaa kan yoo ta’u, lafa gammoojjii haala of keessatti .
🌄 1. Lafaa Baddaa Haala Lafaa (Topography) Oromiyaa
Oromiyaan lafa baddaa bal’aa qabdi. Baddaa keessatti lafa olka’aa fi qabbanaa’aa kan ta’anama.
Gaarawwan: Oromiyaan gaaraawwan guguddoo fi magariisaa qabdi. Isaan keessaa:
Gaaraan Baalee (Bale Mountains): Lafa olka’aa fi bosona uumamaa fi bineensota bosonaa hedduu of keessatti qabate dha.
Gaaraan Chuqalaa (Mount Chuqala): Gaara Arsii keessatti argamu, lafa olka’aa ta’ee dhaabbatuu dha.
Gaaraan Tullu Dimtuu: Oromiyaatti gaaraan olka’aan isa guddaa ta’e (4,377 m) dha.
Bu’uura Lagaa: guddaa lafti gannalle bayye magarituudha akkasumas bakka dawwif toltudha kanafu haa dawwannu
Lafa giddugaleessaa (midlands) haala qilleensa qabbanaawaa fi oomisha qonnaaf mijataa ta’e qaba.
Qe’ee Qonnaa: Oromiyaan lafa giddugaleessaa oomisha qonnaaf mijataa qabdi. Naannoo kana keessatti qamadii, shumburaa, muuzii, daakuu fi buna ni oomishama.
Lafa Badda Daree (plateau): Lafa dheeraa fi diriiraa ta’e dha. Fakkeenyaaf lafa Arsii fi Shawaa keessatti argamu.
🌾 3. Lafa Gammoojjii (Lowlands)
Naannoo lafa laafaa fi oowwaa ta’e yoo ta’u, bakka qonna beeyladootaa fi horsiisaaf mijataa ta’e dha.
Naannoo Dirree Baadiyyaa (Rift Valley): Oromiyaan lafa diirree baadiyyaa fi gammoojjii baay’ee qabdi. Lafa kana keessatti:
Laga Abbaya: Laga guddaa ta’ee lafa gammoojjii keessa yaa’a.
Haroowwan Rift Valley: Hora Arsadi, Hora Doqoo fi Hora Babogaya iddoo lafa gad-amatti argamanidha.
Gammoojjii Gujiifi Booranaa: Lafa oowwaa fi qabbanaa’aa lafa horsiisee beeyladootaa guddisuuf mijataa ta’e dha.
🌳 4. Bosonaa fi Sulula
Oromiyaan bosona uumamaa fi sulula magariisaa qabdi.
Bosona Baalee: Bosona uumamaa bineensota bosona addunyaa irratti argaman of keessaa qaba.
Sulula Abbayyaa (Blue Nile Gorge): Sulula bal’oo fi
Haalli lafaa Oromiyaa lafa baddaa olka’aa, lafa giddugaleessaa, lafa gammoojjii fi bosona uumamaa of keessatti qabata. Haalli lafaa kun qonna, horsiisa beeyiladootaa fi teeknooloojii hawaasa fayyadamuu keessatti gahee olaanaa qaba.